Өлүм жазасы тууралуу: Кайсы жана кандай өлкөлөр колдонот. Тизме
Кыргызстанда акыркы учурда зордук-зомбулук, жада калса адам өлтүрүү учурлары көбөйүп резонанс жаралууда. Айрыкча Баткендеги кыздын зордукталып, анан өлтүрүлүшү коомду дүрбөлөңгө салды.
Жогорку Кеңештин бүгүнкү жыйында бир канча депутат мындай кылмышка баргандар үчүн өлүм жазасын киргизүү керек деген оюн айтты. Ал эми айрымдары биздин өлкөдөгү соттун ишин төмөн баалап, бул жазадан бардар адамдар баары бир кутулуп, баягы эле карапайып калк курмандыкка айланарын айтып каршы чыгышты.
Чындыгында өлүм жазасын кайсы жана кандай өлкөлөр колодонорун карап көрдүк.
Өлүм жазасы дүйнөдөгү эң талаштуу темалардын бири. Бул маселе эл аралык жыйындарда да үзгүлтүксүз талкууланып келет. Жыл өткөн сайын көп өлкөлөр бул жазадан баш тартууда. Ошентсе дагы 2022-жылга карата 53 штат дагы дэле өлүм жазасын колдонуп келет. Бирок, бул жаза чарасы бардык адам укуктарына жана эл аралык мыйзамдарга таптакыр карама-каршы келген учурлар да аз эмес.
2022-жылга карата дагы деле өлүм жазасы бар өлкөлөрдүн тизмеси
| № | Өлкөлөрдүн аталышы | Акыркы өлүм жазасы аткарылган жыл |
|---|---|---|
| 1 | Афганистан | 2018 |
| 2 | Антигуа и Барбуда | 1991 |
| 3 | Багамы | 2000 |
| 4 | Бангладеш | 2020 |
| 5 | Барбадос | 1984 |
| 6 | Бахрейн | 2019 |
| 7 | Беларусь | 2019 |
| 8 | Белиз | 1985 |
| 9 | Ботсвана | 2021 |
| 10 | Вьетнам | 2020 |
| 11 | Гайана | 1997 |
| 12 | Конго Демократиялык Республикасы | 2003 |
| 13 | Доминика | 1986 |
| 14 | Египет | 2021 |
| 15 | Зимбабве | 2005 |
| 16 | Индия | 2020 |
| 17 | Индонезия | 2016 |
| 18 | Иордания | 2017 |
| 19 | Ирак | 2021 |
| 20 | Иран | 2021 |
| 21 | Йемен | 2020 |
| 22 | Катар | 2020 |
| 23 | Кытай | 2021 |
| 24 | Комор аралдары | 1997 |
| 25 | Куба | 2003 |
| 26 | Кувейт | 2017 |
| 27 | Лесото | 1995 |
| 28 | Ливия | 2010 |
| 29 | Малайзия | 2017 |
| 30 | Нигерия | 2016 |
| 31 | Бириккен Араб Эмираттары | 2017 |
| 32 | Оман | 2020 |
| 33 | Пакистан | 2019 |
| 34 | Палестина | 2017 |
| 35 | Сауд Арабия | 2021 |
| 36 | Тундук корея | 2021 |
| 37 | Сент-Китс и Невис | 2008 |
| 38 | Сент-Винсент и Гренадины | 1995 |
| 39 | Сент-Люсия | 1995 |
| 40 | Сингапур | 2019 |
| 41 | Америка Кошмо Штаттары | 2021 |
| 42 | Сомали | 2020 |
| 43 | Сирия | 2020 |
| 44 | Судан | 2021 |
| 45 | Таиланд | 2018 |
| 46 | Тайвань | 2020 |
| 47 | Тринидад и Тобаго | 1999 |
| 48 | Уганда | 2005 |
| 49 | Экватордук Гвинея | 2014 |
| 50 | Эфиопия | 2007 |
| 51 | Түштүк Судан | 2020 |
| 52 | Ямайка | 1988 |
| 53 | Япония | 2019 |
Кандай кылмыштары үчүн адам өлүм жазасына тартылат
Өлүм жазасы ар бир өлкөнүн мыйзамдарына жараша өзгөрүп турат. Бирок, алардын баарында окшош аракеттердин тизмеси бар.
Көбүнчө кандай кылмыштарга өлүм жазасы берилет
- киши өлтүрүү;
- массалык өлтүрүү;
- зордуктоонун оор учурлары (көбүнчө балдарды зордуктоодо);
- сексуалдык зомбулук;
- терроризм;
- учакты басып алуу;
- согуш кылмыштары;
- адамзатка каршы кылмыштар жана геноцид;
- бийликти кулатууга аракет кылуу, чыккынчылык, тыңчылык сыяктуу мамлекетке каршы кылмыштар;
- каракчылык;
- уурдоо;
- баңги заттарды мыйзамсыз жүгүртүү жана сактоо.
Өлүм жазасы кантип аткарылат?
- дарга асуу;
- башын алуу;
- атып салуу;
- өлүмгө алып келүүчү инъекция;
- таш бараңга алуу;
- электр шок жана газ менен дем алуу;
- инерттүү газ менен асфиксия.
Айрым маалыматтарда өлүм жазасын дагы деле колдонгон өлкөлөрдүн тизмесинде эң жакыр жана өнүкпөгөн өлкөлөр басымдуулук кылат, алардын басымдуу бөлүгү мусулман өлкөрү экени айтылат.
Мындай маалыматтарды чогултуу жана системалаштыруу Эл аралык Amnesty International коммерциялык эмес уюму тарабынан ишке ашырылат.
Биздин өлкөдө өлүм жазасы болсо адилеттүү иштерине ишенесизби?
